Đại Uyên (từ
chữ Hán: 大宛;
bính âm: dàwǎn, Dayuan hay Dawan, nghĩa đen: Ionia lớn, một số tài liệu tiếng Việt phiên âm là
Đại Uyển) là một
dân tộc và
quốc gia cổ ở
Tây Vực thời
nhà Hán, thuộc tộc người
Ferghana ở
thung lũng Ferghana ở
Trung Á. Các cổ thư Trung Quốc như
Sử ký và
Hán thư miêu tả dân tộc này dựa trên các cuộc hành trình của
nhà thám hiểm Trung Quốc
Trương Khiên vào năm
130 TCN cũng như của các sứ giả khác sang Trung Á sau đó.Vùng Đại Uyên thời cổ nổi tiếng với nhiều giống ngựa tốt trong đó có giống ngựa đen mõm trắng có một vệt trắng dọc giữa khuôn mặt và chân chấm trắng (
Ngựa Đại Uyên).Theo một số nhà nghiên cứu, Đại Uyên là người thuộc
thế giới Hy Lạp. Biên niên sử từ Đế chế Trung Quốc mô tả Đại Uyên là một dân tộc định cư với đôi mắt tròn của một nền
văn hóa Ấn-Âu. Cách sống của họ rất giống với
người Bactria ở
Vương quốc Hy Lạp-Bactria. Ngoài ra, người Đại Uyên được mô tả là thợ thủ công lành nghề, cư dân thành phố, người chăn ngựa và người yêu
rượu vang.
[1]Người Đại Uyên là hậu duệ của
các kiều dân Hy Lạp được
Alexandros Đại đế cho định cư tại
Ferghana vào năm 329 TCN (xem
Alexandria Eschate), họ đã phát triển thịnh vượng dưới thời các vương quốc Hy Lạp hóa như là
nhà Seleukos và
Vương quốc Hy Lạp-Bactria cho đến khi bị cô lập bởi sự di cư của người
Nguyệt Chi vào khoảng năm 160 TCN. Tên gọi "Uyên" dường như là một sự chuyển tự đơn giản của từ yavana trong
tiếng Phạn hoặc là của từ yona trong
tiếng Pali, chúng được sử dụng trong suốt thời kỳ cổ đại ở châu Á để chỉ
người Hy Lạp ("
người Ionia"), vì thế Đại Uyên có nghĩa là "người
Ionia Lớn" hay "người Hy Lạp Lớn".
[2]Vào khoảng năm 100 TCN, Đại Uyên bị
nhà Hán đánh bại trong
chiến tranh Hán-Đại Uyên. Sự tác động qua lại giữa người Đại Uyên và người Trung Quốc về mặt lịch sử là then chốt, do nó đại diện cho một trong những tiếp xúc chính yếu giữa nền văn hóa phương Tây đô thị hóa và nền văn hóa Trung Quốc, mở đường cho sự hình thành của
con đường tơ lụa kết nối phương Đông và phương Tây trao trao đổi vật chất và văn hóa từ thế kỷ I TCN tới thế kỷ XV.